Zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie. O jego skutkach opowiada psycholożka, która go doświadczyła

– Dorastałam w rodzinie, która była dosłownie ślepa na uczucia. Kilkadziesiąt lat później, jako terapeutka, zaczęłam zauważać wśród moich pacjentów pewien szczególny wzorzec, który mnie zaciekawił. Próbując zrozumieć, dlaczego ludzie z bardzo różnych środowisk mieli dokładnie tę samą grupę objawów, zdałam sobie sprawę, że wszyscy dorastali w domach, gdzie ignorowano ich uczucia – mówi w wywiadzie dla naszego serwisu dr Jonice Webb, doktor psychologii klinicznej, autorka książki "Wypełnić pustkę i żyć lepiej".

Proszę pokrótce wyjaśnić, czym jest zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie (ZED)?

Ma ono miejsce, gdy rodzice nie reagują wystarczająco na twoje uczucia, gdy cię wychowują. W ten sposób zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie staje się w rzeczywistości brakiem reakcji. Nie jest to działanie, które podejmują rodzice. Jest to coś, co rodzice (często nieświadomie) pomijają. Zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie nie przytrafia się dziecku tak, jak znęcanie się czy trauma. Zamiast tego jest to coś, czego dziecko nie doświadcza. To coś to świadomość emocjonalna, walidacja emocjonalna i dyskusja o emocjach.

Dlaczego w ogóle zainteresowała się Pani tematem zaniedbania emocjonalnego w dzieciństwie?

Dorastałam w rodzinie, która była dosłownie ślepa na uczucia. Ogólnie rzecz biorąc, uczucia nie były dozwolone, a nawet te radosne były subtelnie eliminowane. Nigdy nie zdawałam sobie z tego sprawy, ale uważam, że był to główny powód, dla którego zostałam psychologiem.

Kilkadziesiąt lat później, jako terapeutka, zaczęłam zauważać wśród moich pacjentów pewien szczególny wzorzec, który mnie zaciekawił. Próbując zrozumieć, dlaczego ludzie z bardzo różnych środowisk mieli dokładnie tę samą grupę objawów, zdałam sobie sprawę, że wszyscy dorastali w domach, gdzie ignorowano ich uczucia. Nadałem temu zjawisku nazwę CEN i poczułam się zobowiązana do uświadomienia jego istnienia zarówno specjalistom w dziedzinie zdrowia psychicznego, jak i ogółowi społeczeństwa.

Jakie skutki niesie ZED dla naszego życia?

Dzieci dorastające w środowisku, w którym ignoruje się ich uczucia, muszą jakoś radzić sobie z sytuacją panującą w domu. Blokują więc swoje emocje i postrzegają je jako kłopot i ciężar, a nie jako bogate i użyteczne zasoby, którymi w rzeczywistości są. Dorośli, którzy w dzieciństwie nauczyli się blokować, ignorować lub minimalizować swoje uczucia, napotykają pewne szczególne wyzwania w dorosłym życiu, przy czym wszystkie z nich można rozwiązać i zmienić.

W jaki sposób ktoś może sprawdzić, czy jest ofiarą zaniedbania emocjonalnego w dzieciństwie?

Oto niektóre z oznak, których można w sobie poszukać, aby sprawdzić, czy dorastało się w ten sposób.

Jakimi partnerami są osoby z ZED?

Dorastanie w domu nietolerującym emocji "tworzy" dzieci, które traktują uczucia jako niewygodę lub ciężar. Kiedy dzieci te dorastają i wychodzą za mąż/żenią się, nie są przygotowane do radzenia sobie z własnymi uczuciami w małżeństwie lub uczuciami partnera. Uczucia obojga partnerów mogą zostać w dużej mierze zignorowane lub zepchnięte do "podziemia", co sprawia, że konflikty nie są rozwiązywane, a sprawy omawiane. Stopniowo prowadzi to do rozpadu związku.

A jakimi rodzicami są osoby z ZED?

My, ludzie, mamy skłonność do automatycznego wychowywania naszych dzieci w sposób, w jaki sami byliśmy wychowywani. Potrzeba świadomości i wysiłku, aby przezwyciężyć te skłonności. Tak więc, gdy osoby z ZED mają dzieci, naturalnie mają tendencję do bycia ślepymi na uczucia swoich dzieci i do niedostatecznego reagowania na nie, przez co przekazują ZED kolejnemu pokoleniu.

Jak często mamy do czynienia z problemem ZED?

Dzieje się tak w wielu kochających rodzinach z troskliwymi małżonkami i rodzicami, którzy nie mają pojęcia, że emocjonalnie zawodzą swoich małżonków i dzieci. Ale kiedy ludzie zrozumieją, co jest nie tak, mogą to naprawić! Dlatego tak bardzo zależy mi na edukowaniu ludzi na temat tego szkodliwego wzorca emocjonalnego.

Z jakim najtrudniejszym przypadkiem zaniedbania emocjonalnego w dzieciństwie zetknęła się Pani w swojej karierze?

Młodego mężczyzny, którego uczucia były tak tłumione przez jego rodziców, że miał duże problemy z wchodzeniem w interakcje społeczne z jakąkolwiek pewnością siebie. Był pełen zwątpienia w siebie, czuł się pusty, miał depresję i spędzał większość czasu, gdy nie pracował, grając w gry wideo. Pomogłam mu zacząć postrzegać swoje uczucia jako niezwykłe źródło wzmocnienia, więzi i wskazówek, a nie jako ciężar. Gdy zaczął słuchać swoich uczuć, odkrył, co lubi, czego chce i czego potrzebuje. Następnie pracowaliśmy nad tym, jak wyrażać uczucia wobec innych. Dziś umawia się na randki, jest aktywny społecznie i wykazuje znacznie większą asertywność i pewność siebie.

Jakie trzy główne rady dałaby Pani osobie, które pragnęłyby wyjść z cienia ZED?

Czego osoby, które mają problem z dostępem do swoich emocji, mogą się spodziewać po tej lekturze Pani poradnika na temat ZED?

W książce "Wypełnić pustkę i żyć lepiej" opisuję dokładne przypadki, w których dziecko doświadcza ZED. Wyjaśniam, jak to wygląda i jak się wtedy takie dziecko czuje. Dla kontrastu opisuję również przypadki emocjonalnie zdrowego rodzicielstwa. W poradniku przedstawiam 12 różnych typów rodziców z ZED i 10 cech osób z ZED. W kilku rozdziałach tłumaczę, jak wyleczyć się z ZED, w tym podaje specjalną technikę pomagającą ponownie połączyć się z uczuciami, a także wiele innych ćwiczeń, dzięki którym można nauczyć się zwracać uwagę na swoje uczucia, odczuwać je, wykorzystywać i wyrażać.

Czy chciałaby Pani na koniec tego wywiadu coś jeszcze przekazać naszym czytelnikom?

Tak. W rzeczywistości bardzo trudno jest przypomnieć sobie ZED, więc większość ludzi, którzy je ma, nie zdaje sobie sprawy, że byli zaniedbywani emocjonalnie. Dlatego stworzyłam krótki test ZED, aby pomóc ludziom ustalić, czy im się to przytrafiło. Jeśli czytelnicy nie znajdą go w mojej książce, mogą go wypełnić na mojej stronie internetowej EmotionalNeglect.com.