Wybrane rodzaje tłuszczu pełnią niezbędne funkcje dla naszego organizmu
Wybrane rodzaje tłuszczu pełnią niezbędne funkcje dla naszego organizmu Fot.123rf.

W ostatnim dniu starego roku Narodowy Instytutu Zdrowia Publicznego opublikował nowe normy żywienia dla populacji Polski na rok 2025. Są one efektem prac w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025. Nieco kontrowersji budzi zmiana rekomendowanego procentowego udziału tłuszczu w codziennej diecie.

REKLAMA

Przypomnijmy - określane co roku normy mówią o tym, jakie ilości energii i składników odżywczych są niezbędne do zaspokojenia potrzeb żywieniowych praktycznie wszystkich zdrowych osób w danej populacji.

Są publikowane po to, abyśmy poprzez to co spożywamy mogli m.in. zapobiec chorobom, które mogłyby powstać w wyniku niedoboru lub nadmiaru ważnych składników odżywczych.

To narzędzie pracy dietetyków, którzy wspierają się nimi układając diety swoich pacjentów, również lekarzy, pielęgniarek i położnych. Pozwalają ponadto na prowadzenie działań edukacyjnych, zmierzających do upowszechniania wiedzy na temat zasad prawidłowego żywienia.

To ile tłuszczu powinniśmy spożywać i dlaczego?

W porównaniu z poprzednim opracowaniem, jeśli chodzi o ilość tłuszczu, nastąpiła zmiana dotycząca jego spożycia w przypadku osób dorosłych. Do tej pory rekomendowano, aby dostarczał on 20 - 35 proc. energii każdego dnia. Aktualnie powinien stanowić od 30 do 40 proc. dziennie.

Może to budzić kontrowersje zwłaszcza wśród osób, które opierały się na zaleceniach naukowców, proponujących diety niskotłuszczowe. Tego rodzaju diety były również promowane przez wielu celebrytów, opcje jadłospisów low fat można znaleźć w ofercie wielu firm, oferujących catering dietetyczny.

Bieżące zalecenia, a w nich rekomendacja zwiększenia tłuszczu w diecie są po prostu odpowiedzią na wyniki nowych badań oraz coraz większej wiedzy o ludzkim organizmie. Nie ma tu żadnej innej, ukrytej motywacji. Staje się to bardziej zrozumiałe, gdy przyjrzymy się roli tłuszczów dla naszego prawidłowego funkcjonowania.

Niezbędne funkcje tłuszczu w naszych organizmie

Tłuszcze pokarmowe to lipidy, zawarte w tkankach zarówno roślin, jak i zwierząt, które spożywamy jako żywność. Do tych pochodzenia zwierzęcego należą m.in. masło i smalec, roślinne to oliwa, oleje roślinne, margaryny roślinne.

Ponadto dodatkowym, sporym źródłem tłuszczu są mleko i przetwory mleczne, mięso i jego przetwory, ryby, jaja, orzechy i nasiona roślin oleistych. Również produkty typu fast food i cukiernicze, ale to akurat nie jest tłuszcz, który powinniśmy spożywać.

Ważne do zapamiętania są funkcje, jakie tłuszcz pełni dla naszego zdrowia.

1. Jest źródłem energii zapewniającej nasz prawidłowy rozwój i utrzymanie funkcji życiowych. Jeden gram dostarcza 9 kcal, czyli dwa razy więcej niż 1 gram białka lub węglowodanów. 2. Tkanka tłuszczowa pokrywa jamy ciała, chroniąc narządy wewnętrzne przed urazami. 3. Jest źródłem kwasów tłuszczowych, będących ważnym składnikiem układu nerwowego, biorą one udział w wielu procesach metabolicznych w mózgu, w tym także w regulacji ekspresji genów. 4. Jest niezbędny dla optymalnego funkcjonowania narządu wzroku m.in. dojrzewania siatkówki. 5. Umożliwia wchłanianie witamin w nim rozpuszczalnych, takich jak A, D, E i K. W przypadku niedoboru tłuszczu, wchłanianie tych witamin jest zaburzone. 6. Wpływa na smakowitość potraw, a więc również na wielkość ich spożycia. Osoby wrażliwe na tzw. szósty smak - tłusty, jedzą go mniej, tym samym są mniej narażeni na nadwagę.

Jaki tłuszcz jeść najczęściej, jakiego unikać?

Oczywiście nie każdy tłuszcz nam służy, a częstość jego spożycia powinna zależeć od jego źródła. Dlatego tłuszcze możemy podzielić na 3 grupy:    

  • tłuszcze, które warto jeść najczęściej: jednonienasycone i wielonienasycone, które znajdziemy w oliwie z oliwek, olejach roślinnych, awokado, orzechach i nasionach, a także tłuszcze omega-3, obecne w rybach morskich (takich jak np. łosoś czy sardynki),
  • tłuszcze do spożywania w umiarkowanych ilościach: tłuszcze nasycone, które znajdują się w maśle, czerwonym mięsie, pełnotłustym nabiale, serach żółtych i śmietanie,     
  • tłuszcze, których należy unikać: tłuszcze trans, zawarte w przetworzonych produktach spożywczych, takich jak margaryny, serki topione, smalec wieprzowy, fast foody, ciastka i wypieki.
  • Oczywiście wszystko dla ludzi, ale pamiętajmy aby nie przesadzać w żadną stronę. Ani nie unikać tłuszczu w diecie, biorąc pod uwagę jego ważne funkcje, ani nie zajadać się regularnie najgorszymi z tłuszczów - tłuszczami trans.