Pięć palców to nie norma. Trudno uwierzyć, jak wiele dzieci rodzi się z dodatkowym palcem

• Polidaktylia (łac. polidactylia) to dość powszechna wada wrodzona, która często występuje rodzinnie
• Ta anomalia powoduje występowanie dodatkowego palca u dłoni lub stopy
• Zazwyczaj te dodatkowe palce są mniejsze niż naturalnie występujące i nie do końca rozwinięte

To jedna z najczęściej występujących wad kończyn górnych. Polidaktylia, czyli dodatkowy palec, wcale nie jest taka rzadka, jednak dorosłych osób z tą anomalią jest niewiele, bo dodatkowy palec usuwa się zwykle w dzieciństwie.

Według chirurga dziecięcego prof. Adama Hermanowicza "polidaktylia jest stosunkowo częstą wadą wrodzoną – szacuje się, że występuję ona co 600 – 700 urodzeń". Wada ta występuje 10 razy częściej u osób czarnoskórych.

Dodatkowy palec w różnym kształcie

Jeżeli już ktoś rodzi się z dodatkowym palcem, to bardzo rzadko ma on wygląd typowego palca. Zazwyczaj dodatkowe palce są mniejsze niż naturalnie występujące i nie do końca rozwinięte. Stąd różna ich kwalifikacja oparta na budowie, ale też położeniu.

W efekcie tego wyróżnić można następujące typy:

• I – tak zwany typ B – dodatkowy palec ma budowę z tkanki miękkiej ("woreczek skórny");
• II – tak zwany typ A – dodatkowy palec posiada szkielet kostny (prawidłowy) oraz stawy;
• III – dodatkowemu palcu towarzyszy obecna kość śródręcza (dodatkowa).

Ponadto, w zależności od lokalizacji dodatkowych palców wyróżnia się polidaltylię:

• przedsionkową – dodatkowy palec (palce) pojawia się po stronie kciuka (strona kości promieniowej) lub palucha (duży palec u stopy, strona kości piszczelowej);
• zaosiową – dodatkowy palec (palce) pojawia się po stronie małego palca (strona kości łokciowej u ręki lub kości strzałkowej u nogi).

Dlaczego niektórzy mają dodatkowy palec?

Przyczyna powstawania wady nie jest do końca znana. Podejrzewa się, że nadliczbowy palec pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do pojedynczej mutacji genowej, a niekiedy bywa to wada dziedziczna. Jako przyczynę podaje się też czynniki środowiskowe, które miały wpływ na rozwój płodu.

Polidaktylia może ujawnić się w dwóch formach:

• dziedziczonej genetycznie – zwykle autosomalnie dominująco;
• występującej sporadycznie.

Jeżeli dodatkowy palec jest jedyną nieprawidłowością, a wywiad rodzinny nie jest obciążony, to ryzyko ponownego wystąpienia wady jest niskie.

Polidaktylia może więc wystąpić jako wada genetyczna, ale także jako element zespołu chorobowego. Wada ta może mieć związek z obecnością m.in. z zespołu Pataua (trisomia chromosomu 13), Carpentera, Klippfel-Feila, Griega, Pfeiffera.

Co istotne, polidaktylia zdarza się zarówno u chłopców, jak i u dziewczynek. Można jednak zauważyć pewną prawidłowość; u rasy białej, częściej niż u czarnej, polidaktylia występuje po stronie kciuka, z kolei u czarnej - częściej od strony palca małego. Częściej z polidaktylią borykają się Afroamerykanie.

Diagnostyka i leczenie polidatkyli?

Polidaktylia może zostać zdiagnozowana jeszcze na etapie ciąży w ramach prenatalnych badań USG. Najczęściej jednak jest rozpoznawana jako widoczna wada tuż po urodzeniu.

Większość dodatkowych palców usuwa się chirurgicznie, a operacja jest wykonywana w okresie wczesnego dzieciństwa; zazwyczaj u dzieci w wieku od roku do 2 lat.

W zależności od rodzaju zmiany, operacja może być bardzo prosta, ale też bardzo skomplikowana. Łatwiejszy zabieg jest przewidziany w przypadku, gdy w dodatkowym palcu nie występuje szkielet kostny.

Podczas operacji niekiedy konieczne jest usunięcie kości, więzadeł czy też ścięgien. Te zabiegi wykonuje się u nieco starszych dzieci; w wieku 4-5 lat. W przypadku bardziej skomplikowanych operacji konieczne może być jeszcze noszenie gipsu przez kilka tygodni.