Jakie właściwości zdrowotne ma pyłek pszczeli? Czy warto włączyć go do codziennej diety?
Jakie właściwości zdrowotne ma pyłek pszczeli? Czy warto włączyć go do codziennej diety? Fot. Ghenadii Boiko/123RF

Propolis (czyli kit pszczeli) niszczy bakterie, wirusy i grzyby, dlatego może być niezwykle skuteczny w spieraniu naszego organizmu w walce z drobnoustrojami, które albo prowadzą do chorób, albo znacząco osłabiają nasz organizm. Chroni przed miażdżycą, ułatwia gojenie się ran, wpływa pozytywnie na układ oddechowy, a nawet hamuje wzrost komórek nowotworowych. Polscy naukowcy pracują nad wykorzystaniem propolisu w terapii glejaka mózgu. Na czym jeszcze polega jego wyjątkowa moc?

REKLAMA
Polski propolis pochodzi przede wszystkim z pączków topoli czarnej. Mimo że powstaje w całkowicie naturalny sposób, to przez lata trudno było jednoznacznie ustalić, czy ma pochodzenie roślinne, czy zwierzęce. Wedle teorii sięgających czasów starożytnego Rzymu, pyłek kwiatowy może pochodzić z wydzieliny młodych pędów drzew (głównie wierzby, kasztanowca i topoli) o niezwykle intensywnym aromacie lub tworzony jest za sprawą żywicy styraksowej używanej do wyrobu kadzidła. Inna teoria zakładała z kolei, że propolis powstaje na etapie trawienia go w pszczelim żołądku, jednak nie miała wielu zwolenników wśród doświadczonych pszczelarzy.

Słowo propolis pochodzi z greki i oznacza dosłownie... przedmurze miasta. W przypadku lepkiej substancji wykorzystywanej przez pszczoły odnosi się do ula, który za pomocą propolisu uszczelniany jest przed szkodliwym wpływem bakterii, grzybów i pleśni pochodzących z zewnątrz.

Propolis – czym jest i jak powstaje?

Dopiero na początku XX wieku pojawiła się hipoteza, która uznawała, że kit pszczeli może po prostu powstawać na kilka sposobów i na dodatek może mieć odmienne zastosowania.
Jak sama nazwa wskazuje, może po prostu pełnić funkcję konstrukcyjną i służyć do wzmacniania różnego rodzaju otworów w ulu, a także zapewniania odpowiedniej higieny (działając niszcząco na drobnoustroje chorobotwórcze i powstrzymując gnicie organizmów rozkładających się wewnątrz ula poprzez pokrywanie ich specjalną warstwą izolacyjną). Zimą może zaś pomagać zwężać otwór ula i ograniczać wlot lodowatego powietrza.

Pszczoły mogą używać propolisu również do tworzenia specyficznej ochrony przed intruzami. Jeśli oblepią nim przeciwnika, to powstanie kokon, który nie przepuści żadnej szkodliwej substancji do dalszych części ula.

Kolejny pogląd głosił natomiast, że głównym źródłem propolisu mogą być ziarna pyłku kwiatowego, na powierzchni których obecne są specyficzne substancje (tzw. balsam pyłkowy) uwalniane w trakcie karmienia larw. Kiedy ziarenka pyłkowe są trawione, struktura balsamu nieco się zmienia, częściowo trafia do pszczelego żołądka po to, by stworzyć pokarm, którym odżywiają się młode pszczoły. Dopiero kiedy balsam pyłkowy jest wydalany, może stanowić materiał, z którego mógł powstać propolis. Na czym polega jego wyjątkowa moc?

Propolis – właściwości zdrowotne

Kit pszczeli zawdzięcza swoje niesamowite walory lecznicze głównie temu, że działa:
⦁ przeciwbakteryjnie [hamuje wzrost między innymi takich bakterii jak: Esherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Steptpcoccus spp. Staphylococcus spp, a także Helicolibacter pyroli (prowadzącej do różnego rodzaju wrzodów żołądkowych, z których mogą rozwinąć się nawet choroby nowotworowe],
⦁ przeciwgrzybicznie [alkoholowy roztwór propolisu ogranicza przede wszystkim wzrost grzybów Candida, które wywołują popularną kandydozę (drożdżycę), a także grzybów Microsporum i Trichophyton (wywołujących m.in.dermatofitozę),
⦁ przeciwpasożytniczo (m.in. przy zakażeniach jelit lub w stanach zapalnych pochwy wywołanych np. przez rzęsistek, a także przy ubytku nabłonka spowodowanym nadżerkami szyjki macicy),
⦁ przeciwwirusowo – propolis może być skuteczny w zwalczaniu:
⦁ wirusa opryszczki,
⦁ wirusa polio,
⦁ może wspomagać leczenie początkowych etapów wirusowego zapalenia wątroby (działa ochronne na wątrobę),
⦁ pomaga zwalczać stany zapalne pochwy.

Dlaczego PROPOLIS działa jak naturalny ANTYBIOTYK? Kit pszczeli może sprawiać, że farmaceutyki zwiększają swoją aktywność antybiotyczną. Zawiera składniki, które działają niszcząco na bakterie, grzyby i pierwotniaki.

logo
Jakie korzyści zdrowotne może nam dać stosowanie pyłku pszczelego? Jak propolis wpływa na nasz organizm? Fot. Desislava Vasileva/123RF

Jakim chorobom może zapobiegać propolis

UKŁAD ODDECHOWY i JAMA USTNA
⦁ przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych,
⦁ nieżyty gardła i krtani,
⦁ infekcje w obrębie jamy ustnej i dziąseł,
⦁ paradontoza.
SKÓRA
⦁ niezwykle skuteczne leczenie ran pooperacyjnych,
⦁ przyspieszanie gojenia się ran,
⦁ regenerowanie skóry (m.in. po odmrożeniach),
⦁ ułatwianie walki z łupieżem i różnego typu wypryskami skórnymi,
⦁ pomaganie przy leczeniu grzybic skórnych oraz żylaków.
UKŁAD IMMUNOLOGICZNY
⦁ zwiększanie odporności organizmu,
⦁ stymulowanie systemu immunologicznego do walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi.
DZIAŁANIE PRZECIWNOWOTWOROWE
Propolis zawiera związki hamujące rozwój niektórych komórek nowotworowych.
Wyniki badań prowadzonych przez polską uczoną, prof. Marię Borawską z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku wskazują, że kit pszczeli może działać zapobiegawczo w przypadku nowotworów układu nerwowego (zapobiega m.in. wielopostaciowemu glejakowi mózgu, który zwykle rozpoznawany jest w ostatnim stadium, kiedy szanse na wyleczenie są niewielkie). Polscy naukowcy prowadzą badania nad włączeniem propolisu do terapii glejaka.
Z kolei wyniki badań in vitro wskazują, że kit pszczeli może także ograniczać rozwój komórek nowotworowych między innymi:
⦁ czerniaka złośliwego,
⦁ nowotworów głowy i szyi,
⦁ raka piersi,
⦁ raka sutka,
⦁ raka jelita grubego,
⦁ raka dróg żółciowych.

Choć propolis w niektórych przypadkach może wykazywać działanie przeciwnowotworowe, to jednak NIE traktuje się go jako ZAMIENNIKA leków używanych w terapiach nowotworowych. Może jednak działać ochronnie przy chemioterapii i radioterapii.

logo
Propolis, czyli kit pszczeli, może być wytwarzany przez pszczoły lub osy w celu uszczelnienia ula przed wlotem zimnego powietrza w czasie chłodu. Ma też inne zastosowania. Fot. Animal bee/pixaby.com

Z czego składa się propolis? [Lista składników]

Oprócz tego, że w kicie pszczelim można znaleźć pyłek kwiatowy, znajdują się w nim także domieszki... kurzu, drobne kawałki drewna, a nawet fragmenty padłych pszczół. Przede wszystkim znajdziemy w nim jednak:
⦁ węglowodany,
⦁ błonnik,
⦁ białko,
⦁ lipidy,
⦁ witaminy (C, A, E),
⦁ biopierwiastki,
⦁ karotenoidy,
⦁ związki fenolowe,
⦁ terpeny,
⦁ fruktoza, glukoza, maltoza, sacharoza (cukry),
⦁ aminokwasy endogenne i egzogenne,
⦁ kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone,
⦁ flawonoidy, kwasy fenolowe.
logo
Wyjątkowe właściwości propolisu są zasługą cennych składników, które kryje w sobie pyłek pszczeli. Fot. Dmitriy Syechin/123RF

Propolis przeciwwskazania – kto nie powinien stosować propolisu?

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że kitu pszczelego nie powinny używać osoby, które są uczulone na produkty pszczele (istnieje ryzyko reakcji krzyżowych).
Do reakcji alergicznych częściej dochodzi w przypadku bezpośredniego kontaktu preparatu ze skórą, rzadziej w przypadku doustnego przyjmowania propolisu. Zwykle do nasilenia się uczuleń przyczynia się obecność kwasu kawowego i cynamonowego w kicie pszczelim.

Nalewka i maść z propolisu [dawkowanie i przepisy]

Na wolnym rynku kit pszczeli można zakupić w postaci:
⦁ MAŚCI PROPOLISOWYCH (ich ceny różnią się w zależności od zawartości procentowej propolisu), mają właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne, pomagają zwalczyć trądzik, hemoroidy, grzybice, różnego rodzaju czyraki i wykwity skórne.
Można je za niewielką kwotę (od kilku do około 30 zł) zakupić w aptece lub stworzyć samodzielnie dodając do propolisu wazelinę kosmetyczną. Po wymieszaniu obu składników w osobnym naczyniu należy umieścić je w kąpieli wodnej, następnie przecedzić i pozostawić do ostygnięcia.
⦁ NALEWEK PROPOLISOWYCH (pomocnych m.in. w walce z przeziębieniem lub z gronkowcem) – można je przygotować samemu w domu. Do ich przygotowania potrzebujemy od 30 do 50 g propolisu (najlepiej zmielonego np. w młynku od kawy), wysokoprocentowego alkoholu (może być 250 ml spirytusu) oraz 80 g wody. Wszystkie składniki łączymy ze sobą w przelewamy do ciemnej butelki, którą odstawiamy na 2-3 tygodnie (przez ten czas każdego dnia musimy przynajmniej raz wstrząsnąć przygotowywaną przez nas miksturą).
Po upływie 2-3 tygodni możemy zacząć używać nalewki, Najlepiej dawkować ją przy użyciu kroplomierza.
Jeśli chcemy wykorzystać nalewkę do płukanek jamy ustnej i gardła, to do każdej szklanki wody (ok. 250 ml) powinniśmy dodać nie więcej niż 50 kropel nalewki propolisowej.

Gdyby taka mikstura była dla nas za gorzka, to można też posłużyć się zwykłym cukrem (na 1 łyżeczkę trzeba w takim przypadku przeznaczyć około 15-20 kropli nalewki).
⦁ KROPEL PROPOLISOWYCH – można je stosować doustnie w przypadku osłabienia w celu wzmocnienia organizmu. Są dostępne w aptekach (ich cena waha się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych). Przyjmuje się je doustnie, przed posiłkiem, maksymalnie 3 razy w ciągu dnia. Wystarczy w niewielkiej ilości wody rozpuścić nie więcej niż 20 kropel preparatu.
Czytaj także:
Miód manuka – superfood jak antybiotyk. Wystarczy 2-3 łyżeczki na czczo
Kurkuma – "złoto joginów". Wzmacnia organizm, chroni przed chorobami i... obniża cholesterol!
Erytrytol – zdrowy zamiennik cukru. Ma słodki smak, zero kalorii i... nie niszczy zębów!
źródło:
Bogdan Kędzia: "Pochodzenie propolisu w świetle teorii i badań naukowych", Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich
Katarzyna Baranowska, Agnieszka Zielińska, Natalia Krawiec: "Skład i właściwości antyoksydacyjne barwnych frakcji wyodrębnionych z pszczelego pyłku kwiatowego", Warszawski Uniwersytet Medyczny