Zawał serca nie bierze się znikąd. Zapowiadają go 4 objawy, a często je ignorujemy

Według badania, które ukazało się we wrześniu 2025 roku w prestiżowym Journal of the American College of Cardiology, niemal wszystkie zawały i udary mają wspólny mianownik. Tak, prawie wszystkie. Brzmi niewiarygodnie, ale liczby są bezlitosne – aż 99 proc. osób, które przeszły zawał, miało wcześniej jeden z czterech sygnałów ostrzegawczych.

Nie żadne genetyczne fatum, nie losowy pech. Po prostu cztery codzienne problemy, które większość z nas zna aż za dobrze: zbyt wysokie ciśnienie, zbyt dużo cholesterolu, cukier poza normą i papierosy.

Zespół naukowców z Northwestern Medicine i Yonsei University prześledził historię zdrowia ponad dziewięciu milionów dorosłych osób z Korei Południowej i Stanów Zjednoczonych. Zebrane dane obejmowały nawet dwadzieścia lat życia uczestników – wystarczająco długo, by zobaczyć, jak z pozornie niewinnych drobiazgów powoli rodzi się katastrofa.

To jedno z największych badań dotyczących serca w historii, a jego wnioski potrafią otrzeźwić skuteczniej niż poranna kawa. Wnioski? Większość osób, które trafiły do szpitala z zawałem czy udarem, miała nie jeden, a co najmniej dwa czynniki ryzyka. Najczęściej – nadciśnienie. Ponad 93 proc. pacjentów z zawałem miało już wcześniej problem z ciśnieniem, które od dawna wymykało się spod kontroli.

Nie ma sensu doszukiwać się tajemniczych genów czy nieuchwytnych czynników. Trzeba po prostu zająć się tym, co mamy "na stole": ciśnieniem, cholesterolem, cukrem i papierosami. Bo właśnie to da się zmienić.

Każdy z tych czterech czynników działa jak tykająca bomba, tyle że zegar nie wydaje żadnego dźwięku.

To główny winowajca. Nie bez powodu nadciśnienie nazywa się "cichym zabójcą". Często nie daje objawów przez lata, ale z czasem osłabia naczynia krwionośne, uszkadza serce, nerki, mózg. W Polsce cierpi na nie ponad 10 milionów osób – i wielu z nas o tym nie wie.

Nie boli, nie piecze, nie daje sygnałów. A jednak stopniowo "zatyka" tętnice, sprawiając, że przepływ krwi staje się coraz trudniejszy. W pewnym momencie wystarczy drobny stres czy zimowy poranek, by doszło do tragedii.

Nie zawsze oznacza cukrzycę – ale już samo przekroczenie normy (powyżej 100 mg/dL na czczo) zwiększa ryzyko zawału. Glukoza działa jak powolny rozpuszczalnik ścian naczyń krwionośnych.

Nie trzeba być aktywnym palaczem, by zapłacić zdrowiem. Nawet kilka lat po rzuceniu serce wciąż "pamięta" skutki nikotyny. Dym papierosowy osłabia elastyczność naczyń i zwiększa krzepliwość krwi – połączenie śmiertelnie niebezpieczne.

Eksperci podkreślają, że te cztery główne zagrożenia – wysokie ciśnienie, cholesterol, cukier i papierosy – mają jedną wspólną cechę: można nad nimi zapanować. Nie chodzi o życie pod kloszem czy rygorystyczne diety z piekła rodem. Raczej o powrót do podstaw: trochę mniej soli, trochę więcej ruchu, mniej stresu, więcej snu.

Naukowcy przypominają, że nawet niewielka poprawa – kilka punktów mniej na ciśnieniomierzu czy delikatny spadek poziomu cholesterolu – potrafi w ciągu kilku lat radykalnie obniżyć ryzyko zawału.

Wystarczy konsekwencja i odrobina troski o własne serce. Regularne badania, codzienny spacer, rezygnacja z papierosa – to nie banały. To medycyna w praktyce.